|
«Σε όλους τους αγώνες της πατρίδας οι Καριτσιώτες δεν υστέρησαν καθόλου.» |
|
Τον Καιρό της Κατοχής Σκότωσαν πολλούς κι ένας ήταν ζωντανός τυλίχτηκε μες στους σκοτωμένους. Αγώνα πέρασε πολύ, το άτυχο τη νύχτα, δίχως καρδούλα και ψυχή εβγήκε απ' την τρύπα. Σιγά, σιγά περπάτησε και πήγε πάρα πέρα κι ο ουρανός άστραψε και του φάνηκε πως ήταν σφαίρα. Και πάλι επερπάτησε και πάει σε μια γυναίκα, λίγο νερό της γύρεψε να πλύνει κάμποσο αίμα. Νερό αυτή του έδωκε και ήπιε ο καημένος, και τότε της διηγήθηκε ότι ήταν τραυματισμένος. Και ψυχικό της έπεσε σε μέρος να τον κρύψει, ό,τι και να της έταζαν να μην το μαρτυρήσει. Εκείνη αφιλότιμη το πρόστυχο το γένος, του φονιά του μίλησε και του λέει εδώ είναι ένας κρυμμένος. Κι ο φονιάς τον άρπαξε στην τρύπα να τον πάει και το κεφάλι του έκοψε και μες στον έξανα πετάει Ο ποιητής Κ.Π. και Ροζακλής(όπως το θυμάται η νύφη του Κατερίνα Ροζακλή)
Ο ποιητής Κ.Π. και Ροζακλής (όπως το θυμάται η νύφη του Κατερίνα Ροζακλή)
|
ο δέντρο της λευτεριάς έχει ποτιστεί πολύ με αίμα ελληνικό.
Σε όλους τους απελευθερωτικούς και αμυντικούς αγώνες της πατρίδας, από την επανάσταση του 1821-1829 και μετά, οι Καριτσιώτες δεν υστέρησαν καθόλου.
Για το ηρωικό 21 η καριτσιώτικη παράδοση διηγείται τρομερές σκηνές αξεπέραστου ηρωισμού, αλλά και φρίκης. To 1825 απόσπασμα του Ιμπραήμ ξαπόλησε επιδρομή με σκοπό την εξόντωση και τρομοκράτηση του λακωνικού λαού και καταστροφή της λακωνικής γης.
Όπου περνούσαν σκότωναν, έπαιρναν αιχμάλωτους νέους και νέες και έκαιγαν τα χωριά.
Το πρωί της Παρασκευής 11 του Σεπτέμβρη 1825, μια μέρα πριν καεί το Γεράκι και παραδοθεί στις φλόγες ο Βρονταμάς, τέσσερις μόνο μέρες προτού το ολοκαύτωμα στο Παλιομονάστηρο, φοβερή μάχη γίνηκε μεταξύ του Ιμπραήμ και των Κολοκοτρωναίων στο βουνό αντίκρυ στου Αι-Γιάννη. Η ντόπιοι μέχρι σήμερα λένε ότι αρκετοί χωριανοί τρέξανε να βοηθήσουν τους Κολοκοτρωναίους κι έναν Καριτσιώτη νεκρό από τη μάχη τον μεταφέρανε επάνω σε μια σκάλα στο χωριό για να τον κηδέψουν. Λένε ακόμα ότι πολλοί εχθροί σκοτώθηκαν.
Από τότε ονόμασαν την βουνοπλαγιά αυτή «Μνήματα» γιατί πιθανόν εκεί οι Μωαμεθανοί έθαψαν τους νεκρούς τους.
Πανικοβλημένοι, οι χωρικοί κρυφτήκανε στο δάσος της Τσούκας, απέναντι από το χωριό.
Από κει, την ίδια μέρα το απόγευμα, κοιτάγανε με οργή τις φωτιές και τους καπνούς από τα σπίτια στη Καρίτσα που καίγανε οι εχθροί.
Σε λίγο καιγότανε και το δάσος της Τσούκας όλο γύρω τους. Η καριτσιώτικη παράδοση αναφέρει ότι ο Γεωργάκης Τσεμπελής και η γυναίκα του η Ειρήνη πιάστηκαν αιχμάλωτοι και σκοτώθηκαν στα χέρια των εχθρών.
Στην Τσούκα, λένε ακόμα, οι εχθροί έπιασαν δύο Τσεμπελίτσες, τις βίασαν και τις σκότωσαν.
Άλλ' όμως επίσημα στοιχεία, που σώζονται ακόμα στα γενικά αρχεία του κράτους,
παρουσιάζουνε μια διαφορετική εκδοχή. Αναφέρουν ότι η γυναίκα του Γεωργάκη Τσεμπελή, η Ειρήνη, και η γυναίκα του Κωνσταντή Τσεμπελή, το μικρό της όνομα άγνωστο, μαζί με εννιά άλλες γυναίκες και κορίτσια από την Καρίτσα πιάστηκαν αιχμάλωτες. Οι εχθροί τις πήραν, τις πήγαν στο στρατόπεδο αιχμαλώτων πολέμου στη Μεσσηνία κι από κει τις φόρτωσαν σε καράβια για να τις στείλουν στα σκλαβοπάζαρα της Μέσης Ανατολής. Εδώ καταχωρούμε τα ονόματά τους, σε αλφαβητική σειρά, ακριβώς όπως καταγράφονται στους αρχικούς καταλόγους:
Αικατερίνη Μήτρου Κανέλλη
σύζυγος Δημητρίου Μαρούδα
κόρη Δημ. Μαρούδα
Πάναινα Μαρουδιού
κόρη Παν. Μαρουδιού
Μόρφω Γεωργάκη Μήλου
Κανέλλα Ι. Μητρούδα
Κανέλλα Μήτρου Μπράτη
Νικόλαινα χήρα Πολύγαινα
Ειρήνη Γεωργ. Τζεμπελή
θήλυ του Κωνσταντή Τζαμπολή
Αν και τα ονόματα αυτά, εκτός από τα τελευταία δύο, με πρώτη ματιά δεν μοιάζουνε Καριτσιώτικα, να έχουμε υπόψη τα στοιχεία από την εποχή εκείνη είναι ατελή και πολλές φορές συγκεχυμένα.
Ως εκ τούτου σοβαρό καθήκον είναι να τιμάμε όλες, είτε αυτές τυχαίνει να είναι καταγραμμένες
σωστά, λανθασμένα ή και καθόλου.
Περίπου
90 χρόνια αργότερα από το 1912 μέχρι το 1922
πολλά παλικαριά από την Καρίτσα
επιστρατεύτηκαν στους βαλκανικούς
πολέμους, στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και
στη μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή.
Ένας
απ’ αυτούς, ο Μιχάλης Ι Μαλαβάζος, χάρη στη
γενναιότητά του, παρασημοφορήθηκε με
μετάλλια ανδρείας από τον πρωθυπουργό
Ελευθέριο Βενιζέλο σε ιδική τελετή στην
Αθήνα ανήμερα
της 25ης Μαρτίου 1914. Τραγικά,
όμως, 15 άλλα παλικάρια χάσανε τη ζωή τους.
Το 1929 η Κοινότητα στη μνήμη αυτών αναστήλωσε το μοναδικό μνημείο του χωριού.
Καγκελοφραγμένο μπροστά στην πολιούχο εκκλησία Ευαγγελίστρια, το έργο δαπανήθηκε από τον Ιωάννη Κωνσταντίνου Λάμπρου.
Πάνω στην στήλη χαράχτηκε η ακόλουθη επιγραφή:
1912 - 1922
ΕΠΕΣΟΝ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ
ΜΑΧΟΜΕΝΟΙ
ΓΕΩΡΓΑΝΤΩΝΗΣ ΙΩΑΝ. ΜΙΧ.
ΚΑΤΣΑΜΠΗΣ ΔΗΜ. ΙΩΑΝ.
ΚΑΤΣΑΜΠΗΣ ΠΑΝ. ΧΡΙΣΤ.
ΚΑΤΣΑΜΠΗΣ ΧΡΙΣΤ. ΚΩΝ.
ΛΑΜΠΡΟΣ ΠΑΝΑΓ. ΓΕΩΡ.
ΜΑΛΑΒΑΖΟΣ ΔΗΜ. ΑΝΑΣΤ.
ΜΑΛΑΒΑΖΟΣ ΚΩΝ. ΠΑΝΤ.
ΜΑΛΑΒΑΖΟΣ ΠΑΝ. ΓΕΩΡ.
ΤΟΥΝΤΑΣ ΑΝΤ. ΚΩΝΣΤ.
ΤΟΥΝΤΑΣ ΗΛΙΑΣ ΑΝΑΣΤ.
ΤΟΥΝΤΑΣ ΛΑΜΠ. ΓΕΩΡ.
ΤΖΟΒΑΝΗΣ ΙΩΑΝ. ΔΗΜ.
ΤΖΟΒΑΝΗΣ ΠΑΝ. ΔΗΜ
ΧΑΓΙΑΣ ΓΕΩΡ. ΛΕΩΝ.
ΧΑΓΙΑΣ ΝΙΚΟΛ. ΔΙΑΜ.
Παρακάτω στην στήλη του μνημείου ο κατάλογος έχει συμπληρωθεί με πεσόντες από τον πόλεμο ενάντια στους Ιταλογερμανοφασίστες στην κατοχή του 1940 - 1944.
ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΣΤΥΛ. ΑΘΑΝ.
ΤΟΥΝΤΑΣ ΚΩΝ. ΠΑΝ.
ΧΑΓΙΑΣ ΓΕΩΡ. ΣΠΥΡ.
Οφείλουμε χρέος ακόμη να αναφέρουμε τα ονόματα των Καριτσιωτών που έπεσαν τον καιρό του εμφύλιου σπαραγμού.
ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΑΝΤΡΕΑΣ ΙΩΑΝΝΟΥ
ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΝΤΡΕΑ
ΤΟΥΝΤΑΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ
ΜΑΛΑΒΑΖΟΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
ΜΑΛΑΒΑΖΟΣ ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
ΣΤΑΥΡΙΑΝΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
ΜΑΛΑΒΑΖΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΠΥΡΟΥ
ΜΑΛΑΒΑΖΟΣ ΜΗΤΣΟΣ ΣΠΥΡΟΥ
Σκοτώθηκαν από αντάρτες του Πάρνωνα οι:
ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
ΤΟΥΝΤΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
ΤΟΥΝΤΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΧΡΗΣΤΟΥ
ΤΟΥΝΤΑΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ
ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ
ΤΟΥΝΤΑΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ
Οι τέσσερις τελευταίοι έχασαν τη ζωή τους στη «Μάχη της Καρίτσας» την πρωτοχρονιά του 1947. Είναι ενδιαφέρον να αναφερθεί ότι την ίδια μέρα ένοπλοι αντάρτες, ανάγκασαν τον τότε αγροφύλακα, Διαμαντή Στυλιανού Χαγιά, να τους δείξει σπίτια αντιπάλων. Σε λίγο τα εξής σπίτια ήταν καταπνιγμένα στις φλόγες: Μιχάλη Παναγιώτη Τούντα, Νικόλα Χρήστου Τούντα, Λεωνίδα Γεωργίου Τούντα, Σοφοκλή Δημητρίου Τούντα, Νικολάου Παναγιώτη Αντωνίου, Λεωνίδα Γεωργίου Μαλαβάζου, Παναγιώτη Κρητικού, Θανάση Παναγιώτη Κρητικού, Διαμαντή Θανάση Αντωνίου
Δυστυχώς το χωριό μας, όπως όλοι η πατρίδα, πότισε με αίμα τον αγώνα ενάντια στην ναζιστική κατοχή και στον εμφύλιο σπαραγμό. Όλα για τη χιλιάκριβη τη λευτεριά. Αιώνια η μνήμη σας, αδέρφια Καριτσιώτες!